Gaia ilkesi olarak da bilinen Gaia hipotezi, Dünya'daki tüm organizmaların ve inorganik çevrelerin, gezegendeki yaşam koşullarını koruyan, tek ve kendi kendini düzenleyen karmaşık bir sistem oluşturmak için yakın bir şekilde entegre olduğunu öne sürer. Yani gezegenin başlı başına canlı bir organizma olduğunu savunan görüştür. İsmi, Yunan mitolojisinde "Gaia" adı verilen, yeryüzünü simgeleyen ve yeryüzünün vücut bulmuş hali ("toprak ana") olan Tanrıçadan gelmektedir.

Gaia hipotezinin araştıran bilim insanları, tercih edilmiş bir homeostazda (iç korunum) biyosferin ve yaşam formlarının evriminin küresel sıcaklık, okyanus tuzluluğu, atmosferdeki oksijen ve diğer yaşanabilirlik faktörlerinin dengesine nasıl katkıda bulunduğunu gözlemlemeye odaklanır. Gaia hipotezi kimyager James Lovelock tarafından formüle edildi ve 1970'lerde mikrobiyolog Lynn Margulis tarafından Lovelock ile birlikte geliştirildi. Başlangıçta bilim camiası tarafından düşmanlıkla karşılansa da, şimdilerde jeofizyoloji ve yerküre sistem bilimi disiplinlerinde inceleniyor; ayrıca biyojeokimya ve sistem ekolojisi gibi alanlarda bazı ilkeleri benimsendi. Bu ekolojik hipotez, belirsiz bir felsefe ve hareket altında, sosyal bilimler, siyaset ve din alanlarında analojilere ve çeşitli yorumlara da ilham vermiştir.

Nöronların her biri aynı değildir. Her birinin yapısı, çalışacağı yere göre özelleşmiştir. Ancak bağlantılarına ve yapılarına göre bu nöronları kategorize etmek mümkündür. Örneğin kimi nöronlar birbirlerine fiziksel olarak bağlıdır ve bu bölgelerden iletim son derece hızlı olabilir; birçok diğer yerdeyse sinirler arasında bir boşluk vardır (sinaps) ve bu boşluk kimyasallarla doldurulur, sinyal iletimi burada yavaşlar. Kimi nöronlar arası bağlantı ise bunların bir karışımı şeklinde olabilir. Ayrıca nöronları miyelin isimli yağlı bir kimyasalla sarılı olmasına ve olmamasına göre de 2 gruba ayırabiliriz. Miyelin, iletim hızını arttıran bir yalıtıcı görevi görür. Bu yüzden miyelinli nöronlarda iletim hızı son derece yüksek olabilir.

Sinaps, sinir sistemindeki nöronlar arasındaki boşluklardır. Esasında bir "boşluk" olarak dursa da, oldukça aktif bir şekilde kullanılır ve elektrik sinyaller (nörobilimde "impuls" olarak bilinirler) iletilirken bolca kimyasalın ve reseptörün farklı tepkimelerine mekan olur. Tipik olarak nöronlar, bir sinyal hücrenin sonuna ulaştığında (post-sinaptik reseptörlere ulaştığında) barındırdığı kimyasalları bir dizi tepkime sonrası sinapsa (boşluğa) döker. Bu kimyasallar aracılığıyla elektrik sinyali, yani beyinde veya hedef bölgede iş yaptıracak olan sinyaller, bir sinirden bir diğerine aktarılabilir.

Bu makaleyi okumak için kuantum fiziği hakkında fazla bilgi sahibi olmanıza gerek yok. Çoğunlukla kuantum fiziğinin ne olduğundan ziyade ne olmadığını açıklayacağım…

Genel halk konuyu büyüleyici buluyor ve kitap ve dergilerin kapakları sıklıkla bu gizemden yararlanıyor. Fiziğin bu alanında bir takım yanlış anlamalar ortaya çıktı ve benim buradaki amacım bu efsanelerden yedisini çürütecek gerçeklere bakmak.

İskemik İnme, beynin bir bölgesinde ani bir kan dolaşımı kaybı ile karakterizedir ve buna karşılık gelen nörolojik fonksiyonun kaybına neden olur. İskemik inme tipik olarak beyne kan sağlayan bir arterin tıkanmasından kaynaklanır. Sonuç olarak, beyin hücreleri kandan mahrum kalır. Çoğu beyin hücresi ortalama 4.5 saat kansız kalırsa ölür.

İnme, dünya çapında en yaygın ikinci ölüm nedenidir. ABD'de her yıl yaklaşık 795.000 kişi felç geçirmekte ve yaklaşık 130.000 kişi bu sebepten ölmektedir. Tüm inmelerin üçte ikisinden fazlası 65 yaşından büyük kişilerde görülür. İnme kadınlarda erkeklerden daha yaygındır.

20 Ağustos 1890'da Rhode Island, Providence'de doğdu. Pazarlamacı olan babası Winfield Scott Lovecraft ve annesi Sarah Susan Phillips Lovecraft'ın tek çocuğuydu. Anne ve babası, ikisi de otuzlu yaşlarındayken evlenmişlerdi. 1893 yılında Lovecraft henüz 3 yaşındayken, babası Chicago'da bir iş gezisinde olduğu sırada kaldığı otel odasında ağır bir psikolojik rahatsızlık geçirdi. Providence'e geri getirilerek Butler Akıl Hastanesi'ne kaldırıldı. 1898 yılında bir sinir krizi sonucu geçirdiği felç yüzünden ölene dek burada kalacaktı. Babasının hastalığı ve ölümünün Lovecraft üzerinde oldukça büyük ve derin bir etkisi oldu.

Babasının ölümünden sonra annesi, iki teyzesi ve büyük babasıyla aynı evde yaşamaya devam eden Lovecraft, annesinin yoğun baskısı altında yetiştirildi. Annesi onu bir kız çocuğu gibi yetiştiriyor, dışarı çıkmasına izin vermiyordu. Zamanla bu, Lovecraft'ta psikolojik kaynaklı alerjiler gelişmesine neden oldu. Belli bir sıcaklıktan yüksek havada dışarı çıkamıyordu. Asosyal ve içe kapalı büyüyen Lovecraft ilk şiirlerini 6 yaşında yazmaya başladı. Büyükbabası tarafından desteklenen yazar, Arap mistizmine ve gotik korku öykülerine ilgi duymaya başladı. Yazdığı garip öyküler annesini endişelendiriyordu. Annesinin baskısı ve sürekli hastalanan Lovecraft 8 yaşına kadar okula gidemedi. Okula başladığı ilk sene de yine ara vermek zorunda kaldı. Zamanını evde okuyarak ve astroloji ve kimya üzerine araştırma yaparak geçirdi. 4 yıl sonra yeniden Hope Street Lisesi'ne yazıldı.

Turing Testi, İngiliz matematikçi ve mantıkçı Alan Turing tarafından 1950 yılında ilk kez kavramsallaştırılan yapay zeka alanındaki en ilgi çekici ve en çok tartışılan ölçütlerden biri olmaya devam etmektedir. İlk olarak Turing'in Computing Machinery and Intelligence adlı ufuk açıcı makalesinde ortaya atılan test, bir makinenin bir insanınkinden ayırt edilemeyen zeki davranışlar sergileyip sergileyemeyeceğini belirlemek için bir kriter önermektedir. Bu kriter, makinenin doğru yanıtlar üretme yeteneğine değil, daha ziyade insan-benzeri tepkiler üretme kapasitesine dayanmaktadır. Orijinal Turing Testi, bir sorgulayıcının hem bir makine hem de bir insanla, her ikisini de görmeden, doğal dilde onlarla konuşmasını içerir. Sorgulayıcı, konuştuklarından hangisinin makine hangisinin insan olduğunu tutarlı bir şekilde ayırt edemezse, o makinenin testi geçtiği kabul edilir.

Bu test sadece onlarca yıllık felsefi tartışmaları ve teknolojik yenilikleri teşvik etmekle kalmamış, aynı zamanda bilişsel bilim ve yapay zeka araştırmalarında temel bir kavram olarak hizmet etmiştir. Zihnin doğası, zeka ve makinelerde bilinç olasılığı hakkında derin sorular sorarak, etik sonuçları ve yapay zekanın insan bilişsel işlevlerini kopyalama veya aşma potansiyelini keşfetmek için bir çerçeve sağlamıştır. Dahası, Turing Testi, yapay zeka konusundaki kamu algısını ve bilimsel söylemi etkileyerek yapay sistemlerin yetenekleri ve geleceği hakkındaki tartışmalarda temel bir unsur haline gelmiştir.

Atom, kimyasal bir elementi oluşturan maddenin en küçük yapıtaşıdır. Katı, sıvı, gaz ve plazma hâlindeki her madde, nötral veya iyonize olmuş atomlardan oluşur. Çoğu atom, 1 metrenin 10 milyarda biri (yani yaklaşık 100 pikometre) büyüklüğündedir. Bu kadar küçük ölçeklerde, kuantum mekaniğinden kaynaklı etkiler maddenin davranışını domine etmeye başlar. Bir diğer deyişle, örneğin bir tenis topunun davranışlarını kestirmekte kullandığımız klasik fizik, bu ölçekte anlamını yitirir. Dolayısıyla, atomlar kadar küçük nesnelerin davranışlarını açıklayabilmek için kuantum fiziği denilen özel bir fizik türünün kullanılması gerekir.

Her atom, bir çekirdek ve bu çekirdeğin etrafına bağlı hâlde bulunan 1 ya da daha fazla sayıda elektrondan oluşur. Atom çekirdeği ise 1 ya da daha fazla sayıda proton ve nötrondan oluşur. Hidrojen atomlarının en yaygın formu hariç, bütün atom çekirdeklerinde nötronlar bulunur. Elektronlar, proton ve nötronlara göre o kadar küçüktür ki, atomun toplam kütlesinin %99.94'ünü protonlar ve nötronlar tek başlarına oluştururlar.

Biz, Sabancı 50. Yıl Anadolu Lisesi’nden bir grup öğrenciyiz. Bu yazıda katıldığımız bir yarışmadan ve bunun sonucunda geliştirdiğimiz projemizden bahsedeceğiz.

Okul rehber öğretmenimiz CERN’ün düzenlediği Liseler Arası Demet Hattı (Beamline for Schools - BL4S) yarışması hakkındaki bir iletiyi okuldaki tüm sınıf gruplarında paylaştı. Bu ileti sayesinde farklı sınıflardan birbiriyle hiç alakası olmayan öğrenciler olarak bir araya geldik ve ekibi kurmuş olduk. En başından beri çalışmamız “motivasyonumuzu asla düşürmemek” üzerine kuruluydu. Çünkü işe başlarken dezavantajlar maalesef çok daha fazlaydı. Bu sebeple her durumda bardağın dolu tarafını görmenin bizi ilerleteceğinin farkındaydık. İşlerin yürümediği zamanlarda düştüğümüz yerden birbirimizi kaldırarak yolumuza devam ettik.